EPS

EPS (Expanded Polistiren)
Sert köpük petrolden elde edilen termoplastik bir yalıtım malzemesidir. Bünyesinde
bulunan çok sayıdaki (1 m3 EPS de 3–6 milyar) küçük kapalı gözenekli hücrelerinde durgun
hava hapsolmuştur. Mükemmel ısı yalıtımını bu gözenekler sağlar. Malzemenin %98’i
havadır. Bu nedenle çok hafif bir malzemedir. Genel olarak 10–30 kg/m3 yoğunluklarında
üretilir. Dünyada mevcut en iyi ısı yalıtımını sağlayan malzemelerden biri olan EPS, ayrıca
öteki malzemelerden daha ekonomik olması ile de tercih edilmektedir.
EPS’nin Avantajları:
1. Yüksek ısı yalıtımı sağlar.
2. En ekonomik yalıtım malzemelerinden biridir.
3. Kapalı gözenekli olduğu için ıslanmaz ve yalıtımı sürekli olarak sağlar.
4. Basınca çok dayanıklıdır ve yoğunluk arttıkça basınç dayanımı da artar.
5. Çok hafiftir, kolay taşınır ve kolay uygulanır.
6. Üstelik Teknik özelliklere sahiptir.
Teknik Özellikleri:
1. Isı iletkenliği: EPS’nin ısı iletkenliği TS–7316 numaralı standartta 0,034 kcal/mh°C
olarak verilmektedir.
2. Sıcaklığa karşı dayanımı: Diğer bütün plastikler gibi EPS’nin de sıcağa karşı
maksimum dayanımı sıcağın süresine ve derecesine bağlıdır. Kısa süreli olarak
100°C’ye kadar dayanıklı olmasına karşılık uzun sürede yoğunluğa bağlı olarak
maksimum 75–85°C’ye, minimum olarak -1800°C’ye kadar kullanılır. Bu nedenle çok
soğuk tesisler için de ideal bir malzemedir.
3. Basınç dayanımı: EPS’nin önemli özelliklerinden biri de kısa ve uzun süreli
yüklemelere karşı gösterdiği mekanik dayanıklılıktır. Basınç dayanımı yoğunluğa
bağlı olarak artar. Aynı şekilde yoğunluk arttıkça makaslama, bükülme ve çekme
dayanımı da artar.
4. Boyut stabilitesi: EPS için boyut değişimi, sıcaklık ve zamanla çekme (rötre)
durumlarına göre ayrı ayrı düşünülmelidir. EPS’nin sıcaklık karşısında boyut değişim
faktörü 5 ila 7.10-5K-1 = 0,05-0,07 mm/m ve K sıcaklık değişkenliğidir. Yani 17 K’lık
bir sıcaklık farkında yaklaşık 1mm/m bir değişim olur. Bu da % 0,1 demektir. Çok
büyük yalıtım levhalarının büyük sıcaklık farkına maruz kaldığı yerlerde kullanılması
halinde gerekli önlemler (derz) alınmalı ve gerekirse mekanik tespit uygulanmalıdır.
Levhanın zamanla rötre yapması ise kontraksiyon olarak tanımlanır ve 24 saatten
sonraki malzeme için bahis konusudur. Başlangıçta rötre hızlı iken zamanla yavaşlar
ve giderek sınır değerine ulaşır. Üretim şekline ve yoğunluğa bağlı olarak rötre miktarı
% 0,3 ila % 0,5 arasında değişir. Rötre’nin önemli bölümü depolama sırasında
gerçekleşir.
5. Su alma durumu:
a) Akışkan suyu alma: EPS’yi meydana getiren Styrene, suda çözülmeyen ve erimeyen bir
yapıda olduğundan gözeneklerin duvarları suyu geçirmez. Fakat gözenekler birbirine
iyi kaynayıp yapışmamışsa gözenek aralarından az bir miktar su sızabilir. Burada
dikkat edilecek nokta, hiçbir binada EPS’nin tamamen suya batmış olarak ve uzun
süreli o şekilde kalmasının düşünülemeyeceğidir. Bu nedenle EPS pratik olarak su
almaz diye nitelenebilir.

b) Buhar Difüzyonu yolu ile su alması: Akışkan haldeki suya karşılık havada bulunan
nem, buhar basıncı yolu ile malzemeye nüfuz edebilir ve gerekli soğukluğa inince
kondenzasyon’a uğrayarak yoğuşur ve akışkan su haline dönüşür. Her yapı ve yalıtım
malzemesinin cins ve kalınlığına göre az veya çok buharın geçişine karşı gösterdiği bir
direnç vardır. Bu direnç buhar difüzyon, eşdeğeri hava tabakası kalınlığı olarak
Sd=μ.s(m) tanımlanır ve malzemenin buhar difüzyon direnç katsayısı (μ) ile
kalınlığının (metre olarak) çarpılmasıyla belirlenir. Havanın buhar direnç katsayısı
μ=1 dir ve diğer malzemelerin μ değerleri havaya göre değerlendirilir. Metallerin
buhar difüzyon direnç katsayıları çok yüksek olduğundan (sonsuz) metal folyolar
buhar kesici olarak kullanılır. Diğer malzemelerin μ değerleri 1-sonsuz arasında
değişir. EPS 15–30 kg/m3 yoğunluklar arasında μ değeri 20 ila 100 arasında değişir.
(Lifli malzemelerde μ=1,1’dir.)6. Ömrü: EPS sonsuz ömürlü bir malzemedir. Buna karşılık bazı kişiler EPS’nin
kullanıldığı yerde zamanla yok olduğunu iddia etmektedir. Olayın esası şöyledir: EPS
doğru yerde, doğru kalınlık ve yoğunlukta, yapı fiziği ve inşaat kurallarına göre
uygulandığı takdirde malzemenin yok olması diye bir şey bahis konusu olamaz. Buna
karşılık sıcak bir bölgede basınç altında (örneğin bir teras ve ya çatıda) şap ve karo
tabakalarının altında bilgi eksikliğinden veya ucuz fiyat cazibesiyle düşük yoğunlukta
(örneğin 10 kg/m3) EPS kullanılması halinde sıcağın ve basıncın etkisiyle EPS
yumuşayıp ezilir ve üzerindeki tabakaların çökmesine neden olabilir. Bu gibi yerlerde
yüksek yoğunlukta 20–30 kg/m3 EPS kullanılmalıdır. Nitekim Almanya’da 31 yıllık
bir teras’ın çatısından alınan 20 kg/m3’lük EPS malzemesi bilirkişi huzurunda test
edilmiş ve malzemenin 31 yıl önceki özelliklerinin değişmediği görülmüştür.
7. Kimyasallara karşı durumu: EPS çimento, beton, kireç, alçı, ahşap, metal, anhidrit
gibi klasik yapı malzeme ve bileşenlerine karşı tepkisizdir. Bazı kimyasallara karşı ise
duyarlıdır.
8. Biyolojik özellikleri: Mikroorganizmalar için bir besin maddesi değildir. Küflenmez,
çürümez, kokmaz. Aşırı şartlar altındaki şiddetli kirlenmelerde mikroorganizmalar
yuvalanabilir. Ancak EPS burada sadece bir taşıyıcı olarak kalır ve biyolojik olayın
dışındadır.
9. Elektrik özelliği: % 98’i havadan ibaret olan EPS’nin elektriksel durumu havaya
benzer. Bu nedenle elektrik özelliği havadaki nemle ilgilidir. Polistiren zinciri kutup
teşkil edecek molekül gruplar ihtiva etmez.
10. Yanma durumu: EPS’nin normal ve kendiliğinden sönen olmak üzere iki tipi
bulunmaktadır. Yapı malzemelerinin yanma durumları ile ilgili olarak TS 1263 ve
Alman DIN4102 normundan faydalanılır. EPS bir hidrokarbon olup parlama noktası
360 – 370 C°dir. (DIN 54836). Kendiliğinden yanabilmesi için ortam sıcaklığının
490C°’ye ulaşması gerekir (ASTM 1929). Ancak alevlenme sıcaklığının ilave edilen
kimyasal katkılarla daha yüksek derecelere ulaştırılması mümkündür. 20 kg/m3
EPS’nin yanabilmesi için 800 MJ/m3 ‘lük ısı gerekir. EPS’nin yanması halinde çıkan
gazların miktarı, ahşap gibi her bina bünyesine girmiş olan malzemelerin yanmasından
çıkan gazlardan çok daha azdır.
11. Sağlık açısından özellikleri: EPS sağlığa zararlı değildir. Bu nedenle EPS’den
yapılmış ambalaj ürünleri yiyecek endüstrisinde yaygın şekilde kullanılır.